สำนวน “ผีบ้านไม่ดี ผีป่าก็พลอย” ใช้ในการเปรียบเปรยถึง คนในบ้านรู้เห็นเป็นใจ ช่วยให้คนนอกบ้าน เข้ามาทำความเสียหายได้ ถ้าคนในบ้านไม่ดี ทำให้คนที่มาอาศัยอยู่ด้วยพลอยไม่ดีไปด้วย
ที่มาของสำนวน “ผีบ้านไม่ดี ผีป่าก็พลอย” ผีบ้านผีเรือนมีหน้าที่ดูแลคุ้มครองผู้คนภายในบ้าน ไม่ให้มีสิ่งต่างเข้ามาในบ้านได้แม้กระทั่งภูตผีปีศาจด้วยกัน แต่บางครั้งผีบ้านผีเรือนก็อาจไม่กระทำหน้าที่ หรือ ปล่อยปละละเลย จึงแสดงอาการโกรธเคืองเจ้าของบ้าน ด้วยการรบกวนเด็กๆในบ้านไม่ให้ได้หลับได้นอน และ ปล่อยปละละเลยให้ผีป่าเข้ามาในบ้านได้
- ผี หมายถึง (๑) น. สิ่งที่มนุษย์เชื่อว่าเป็นสภาพลึกลับ มองไม่เห็นตัว แต่อาจจะปรากฏเหมือนมีตัวตนได้ อาจให้คุณหรือโทษได้ มีทั้งดีและร้าย เช่น ผีปู่ย่าตายาย ผีเรือน ผีห่า, เรียกคนที่ตายไปแล้ว
- บ้าน หมายถึง (๑) น. ที่อยู่ เช่น เลขบ้าน เจ้าบ้าน, สิ่งปลูกสร้างสำหรับเป็นที่อยู่อาศัย เช่น บ้านพักตากอากาศ บ้านเช่า, บริเวณที่เรือนตั้งอยู่ เช่น เขตบ้าน, หมู่บ้าน เช่น ผู้ใหญ่บ้าน, ถิ่นที่มีมนุษย์อยู่ เช่น สร้างเป็นบ้านเป็นเมือง.
- ไม่ หมายถึง ว. มิ, คำปฏิเสธความหมายของคำที่อยู่ถัดไป เช่น ไม่กิน ไม่ดี, ถ้าอยู่ท้ายคำ ต้องมีคำ หา อยู่หน้า เช่น หากินไม่.
- ดี หมายถึง (๑) ว. มีลักษณะที่เป็นไปในทางที่ต้องการ น่าปรารถนา น่าพอใจ ใช้ในความหมายที่ตรงข้ามกับลักษณะบางอย่างแล้วแต่กรณี คือ ตรงข้ามกับชั่ว เช่น คนดี ความดี, ตรงข้ามกับร้าย เช่น โชคดี เคราะห์ดี
- ป่า หมายถึง (๑) น. ที่ที่มีต้นไม้ต่าง ๆ ขึ้นมา, ถ้าเป็นต้นสัก เรียกว่า ป่าสัก, ถ้าเป็นต้นรัง เรียกว่า ป่ารัง, ถ้ามีพรรณไม้ชนิดใดชนิดหนึ่งขึ้นอยู่มาก ก็เรียกตามพรรณไม้นั้น เช่น ป่าไผ่ ป่าคา ป่าหญ้า
- ก็ หมายถึง สัน. แล้ว, จึง, ย่อม, เช่น พอหันหน้ามาก็พบเขา ทำดีก็ได้ดี.
- พลอย หมายถึง [พฺลอย] ว. ร่วมด้วย, ประสมด้วย, ตามไปด้วย, ในลักษณะเช่นเห็นเขาเดินขบวนกันแล้วเดินตามเขาไป เห็นคนอื่นเขาทำกันแล้วก็ร่วมกับเขาด้วย.
ตัวอย่างการใช้งาน สำนวน ผีบ้านไม่ดี ผีป่าก็พลอย ในประโยค
1. เพราะเขาแอบหลับในช่วงอยู่ยามโจรถึงได้แอบย่องมาลักรถไปได้ แบบนี้เขาเรียกว่าผีบ้านไม่ดี ผีป่าก็พลอย2. ที่เพื่อน ๆ คุณมาเมาที่บ้านเราทุกวันก็เพราะว่าคุณทำตัวเป็นผีบ้านไม่ดี ผีป่าก็พลอยได้ใจไปด้วย
3. - เรื่องนี้ ผีบ้านไม่ดี ผีป่าก็พลอย ......กรมธนารักษ์ เป็นต้นเรื่อง บีบ กทม.ให้ปลดล็อก ยกเลิกคุมความสูงทั้งหมดในพื้นที่ ในบริเวณสวนเบญจกิติ
4. ที่บริษัทต้องเสียทีคู่แข่งเพราะ “ ผีบ้านไม่ดี ผีป่าก็พลอย ” มีคนภายในบริษัทคอยส่งข่าวเอาข้อมูลสินค้าตัวใหม่ของเราไปบอกบริษัทคู่แข่ง บริษัทคู่แข่งจึงได้ผลิตสินค้าตัวใหม่มาแข่งกับบริษัท
5. เธอไปรับญาติที่ไม่สนิทเข้ามาอยู่ในบ้าน “ ผีบ้านไม่ดี ผีป่าก็พลอย ” โดยที่ไม่รู้ว่าเขาเป็นคนชอบลักเล็กขโมยน้อย ทำอะไรก็ต้องระมัดระวังตัวมากยิ่งขึ้น
อ้างอิงข้อมูล : พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔