สำนวน นกรู้นั้น ใช้ในการเปรียบเปรยถึง คนที่รู้เท่าทันเหตุการณ์ หรือภัยที่กำลังจะมาถึงตน จนทำให้สามารถแก้ไข
สถานการณ์ต่างๆได้อย่างทันท่วงที
ที่มาของสำนวน นกรู้ เปรียบเทียบกับนกที่มีประสาทสัมผัสรวดเร็ว สามารถที่จะรับรู้ถึงภัยอันตรายได้ล่วงหน้าก่อนที่จะมีเหตุการณ์อะไร ที่ไม่ผิดปกติ โดยคนโบราณจะสังเกตจากพฤติกรรมของนก เช่นแผ่นดินไหว หรือมีภัยทางธรรมชาติต่างๆ นกจะทำการแสดงพฤติกรรมที่ผิดปกติไป เช่นอพยพย้ายถิ่น หรือ บินหนีกันเป็นฝูงๆ ท่านจึงนำมาอุปมาอุปไมย ผู้ที่มีไหวพริบรู้เท่าทันเหตุการณ์ หรือ ภัยที่จะมาถึงตนว่า “ นกรู้ ” นั่นเอง
ผู้มีไหวพริบรู้เท่าทันเหตุการณ์หรือภัยที่จะมาถึงตน เมื่อรู้แล้วก็หาทางป้องกันหรือแก้ไขเสียแต่ต้นมือ ความเสียหายก็ไม่เกิด หรือช่วยผ่อนหนักเป็นเบา ส่วนคนที่เซ่อซ่าไร้วิสัยทัศน์ หรือมัวแต่นอนใจว่ายังไม่เป็นไร มีแต่จะฉิบหายถ่ายเดียว
ตัวอย่างการใช้งาน สำนวน นกรู้ ในประโยค
1. โรงงานผลิตบะหมีกึ่งสำเร็จรูป เหมือนนกรู้ว่าจะมีเหตุการณ์ที่ทำให้บ้านเมืองวิกฤต สินค้าบริโภคทั้งหลายจะขาดแคลน จึงเร่งผลิตสินค้าเข้าสู่ตลาด2. เมื่อคืนตำรวจได้ตั้งด่านสกัดจับแก๊งค์ซิ่งมอเตอร์ไซค์ป่วนเมือง แต่เหมือนนกรู้ไม่มีพวกแก๊งค์ซิ่งมอเตอร์ไซค์หลงมาสักรายเดียว
3. จตุพรชี้มาร์ค'นกรู้'คนไม่เอาประยุทธ์ เหน็บ'บิ๊กตู่'ใครก็ส่ายหน้า. 11 มี.ค.62 นายจตุพร พรหมพันธุ์ ประธานแนวร่วมประชาธิปไตยต่อต้านเผด็จการแห่งชาติ.
4. รู้ตัวแล้วเป็น 2 โจรรูปร่างสูงใหญ่ ปีนข้ามรั้วงัดบ้านไฮโซหรู กวาดทรัพย์สินไปเพียบเกือบ 5 ล้านบาท แถมยังนกรู้กล้องเซิร์ฟเวอร์กล้องวงจรปิดออกหมดด้วย.
5. ไม่มีอะไรที่เกินคาด เมื่อกองทุนในประเทศ ทำตัวเป็นนกรู้ล่วงหน้าเมื่อวานนี้ ด้วยการขายหุ้นทิ้ง 9,614 ล้านบาท แต่หักกลบแล้ว คิดเป็นขายสุทธิมากกว่า 3,808 ล้านบาท ...
6. “กองทุนฯ-ขาใหญ่” นกรู้ว่าหุ้น JAS แนวโน้มอนาคตสดใส ไล่เก็บหุ้นเข้าพอร์ตยกใหญ่ “เสี่ยยักษ์” ติดโผหุ้นใหญ่ หลังเข้าซื้อกว่า 43.72 ล้านหุ้น “โกลด์แมน ...
7. นกรู้ '. - สำนวนนี้หมายความว่า คนที่ฉลาดย่อมระวังรักษาตนเองไม่ให้พลาดพลั้งเป็นอันตรายได้ หรือคนที่ฉลาดซึ่งมักคาดเดาเหตุการณ์ต่าง ๆ ได้อย่างถูกต้อง.
8. "หมอวรงค์" ชี้ "กิตติรัตน์" โยนงานให้ "ภูมิ" ดูแลจำนำข้าวแทน ทั้งๆที่ปกติโครงการใหญ่ต้องดูเอง เย้ยแบบนี้เรียกว่า นกรู้.
9. เหมือนนกรู้! ทัวร์จีนออกประกาศเตือนไกด์เถื่อนระวัง-เลี่ยงการตรวจเข้มช่วงตรุษจีน.
10. ก่อนจะสลายตัวนำโซ่คล้องประตู ก่อนประกาศจะไปปิดศูนย์ปฏิบัติงานชั่วคราวของ จาตุรนต์ ย่านรามอินทรา ขณะที่เจ้าตัวนกรู้ไหวตัวยกเลิกงานทั้งหมด.
11. ตำรวจเล็งเพิ่มโทษ!! นกรู้ไม่จ่ายใบสั่งก็ต่อทะเบียนได้. หลาย ๆ คนอาจจะพอทราบเรื่องราวมาบ้างว่าหากไม่ได้ไปจ่ายใบสั่ง แต่ก็สามารถต่อทะเบียนรถยนต์ได้ ...
12. ชูวิทย์โพสต์เหน็บพระสุเทพ เป็นนกรู้ไม่ใช่ตรัสรู้ ปมจะลาสิกขา และไปทำงานการเมืองภาคประชาชน.
13. สมาพันธ์แพทย์นกรู้ ส่งจม.เปิดผนึกถึงนายกรัฐมนตรี คัดค้าน ร่างพ.ร.บ.คุ้มครองผู้เสียหายฯ แบบหัวชนฝา เหตุผลลอย ๆ ที่ยกขึ้น
14. แกนี่มันนกรู้เสียจริง ทำไมถึงได้รู้แทบทุกครั้งเลยว่าลูกค้าจะมาไม้ไหนจะรับมืออย่างไร
15. สงสัยมันจะมีนกรู้อยู่ในกลุ่ม สุ่มตรวจกี่ครั้งก็ไม่เคยเจอของ
16. “พอรู้ว่าประเดี๋ยวพ่อเหนือจะกลับมาก็ยิ้มน้อยยิ้มใหญ่เทียวนะพ่อนที” ... ผมยกปืนขึ้นมายิงใส่เนตราอย่างบ้าคลั่ง ทว่าเจ้าตัวดีหลบได้ทุกนัดราวกับนกรู้
อ้างอิงข้อมูล : พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔