วรรณคดีเรื่องอิเหนามีความเห็นเกี่ยวกับการกระทำของจรกาและวิหยาสะกำเกี่ยวกับการหลงรัก และแย่งชิงนางบุษบา ว่าเป็นสิ่งไม่ควรกระทำ แต่เมื่ออิเหนาเห็นนางบุษบาหลังจากเสร็จศึกกะหมังกุหนิงก็หลงรักนางบุษบาไม่ต่างจากจรกาและวิหยาสะกำ เมื่อผู้คนได้อ่านวรรณคดีเรื่องอิเหนา ก็นำมาสร้างเป็นสำนวนไทยว่า ว่าแต่เขาอิเหนาเป็นเอง หมายถึงการกระทำของบุคคลหนึ่ง ที่ตำหนิ สั่งสอนผู้อื่นว่าการกระทำของผู้นั้นเป็นสิ่งที่ผิด แต่ตนก็กลับทำเองในภายหลัง ซึ่งมาจากการกระทำของอิเหนานั้นเอง เหล่านี้เป็นภาพสะท้อนให้เห็นความสัมพันธ์ระหว่างผู้อ่านวรรณคดีกับวรรณคดีไทย ทั้งด้านการซึมซับเนื้อหาในเรื่อง และการนำเนื้อหานั้นมาประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อการสื่อสารความคิดในชีวิตประจำวัน
- ว่า หมายถึง ก. ดุด่าว่ากล่าว เช่น ว่าไม่ได้ ก็เลี้ยงไม่ได้
- แต่ หมายถึง ว. เฉพาะ, อย่างเดียว, เท่านั้น, เช่น เลือกเอาแต่ดี ๆ อยู่แต่ในบ้าน.
- เขา หมายถึง ส. คำใช้แทนผู้ที่เราพูดถึง, เป็นสรรพนามบุรุษที่ ๓.
- อิเหนา หมายถึง อิเหนาเป็นนิทานจากชวามลายูที่เป็นที่รู้จักในสังคมไทยมาตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนปลาย โดยเฉพาะในราชสานัก อิเหนาพระเอกเป็นโอรสท้าวกุเรปันที่ได้ตกลงกับท้าวดาหาบิดาของบุษบาว่าจะให้โอรสธิดาของตนหมั้นหมายกันไว้ (ซึ่งทั้งกุเรปัน และดาหาคือ 2 ใน4 เมืองที่เป็นวงศ์เทวา) แต่อิเหนาเกิดไปหลงรักจินตรา จึงขอยกเลิกการหมั้นหมายทั้งที่ยังไม่เคยเห็นบุษบา
- เป็น หมายถึง ก. คำกริยาสำหรับแสดงความสัมพันธ์ระหว่างคำกับคำเพื่อให้เห็นว่าคำหน้าและคำหลังมีภาวะ คือ ความมี ความเป็น เกี่ยวข้องกันอย่างไร เช่น ท่านเป็นเจ้า เขาเป็นนาย.
- เอง หมายถึง ว. คำเน้นแสดงว่าไม่ใช่ผู้อื่นหรือสิ่งอื่น เช่น ฉันเอง เป็นธรรมดาอยู่เอง
ว่าแต่เขา อิเหนาเป็นเอง ภาษาอังกฤษ
สำนวนไทยดังกล่าวมีความหมายตรงกันกับสำนวนในภาษาอังกฤษที่กล่าวว่า “The pot calling the kettle black” ซึ่งแปลว่า “ หม้อเรียกกาต้มน้ำดำ” ซึ่งหม้อเองก็ดำแต่กลับไปเรียกกาต้มน้ำว่าดำด้วยนั้น ๆไม่ค่อยเหมาะเท่าไร เพราะเมื่อมีคนพูดว่าเราโดยที่ตัวเขาก็เป็น เสียเองเราสามารถใช้สำนวน “The pot calling the kettle black”
ตัวอย่างการใช้งานสำนวน สุภาษิตไทย ว่าแต่เขา อิเหนาเป็นเอง
- เธอชอบบอกว่าฉันไม่มีรสนิยมแต่งตัวเฉิ่มเหมือนป้า แต่วันนี้เธอก็แต่งตัวเหมือนป้านะ ว่าแต่เขาอิเหนาเป็นเอง
- เธออย่ามัวแต่ว่าคนอื่นไม่มีน้ำใจเลย ตัวเธอเองก็ไม่ต่างจากคนเหล่านั้นหรอก รู้ตัวหรือเปล่าว่าแต่เขาอิเหนาเป็นเอง
- รัฐบาลปัจจุบันชอบประนามรัฐบาลก่อนหน้าว่า โกง หรือทุจริต แต่สุดท้ายก็ทำเสียเอง ว่าแต่เขาอิเหนาเป็นเอง อะไรที่เคยด่าว่า คนอื่นไว้ ก็ทำเหมือนกัน โกงเหมือนกัน
- การชอบตำหนิ ติเตียน นินทา ว่าร้ายคนอื่น เป็นเรื่องปกติของคนเอา บางคนควบคุมตัวเองได้ รู้ว่านิสัยแบบนี้ไม่ดี ก็จะไม่ทำ แต่บางคนไม่รู้ตัว ก็เที่ยวด่าว่า คนอื่นเข้าไปทั่ว แต่บางคนสุดท้ายก็ทำเสียเอง อะไรที่ว่ากล่าวคนอื่นในทางไม่ดี ก็ทำเองเสีย หมดทุกเรื่อง ว่าแต่เขาอิเหนาเป็นเอง ตัวเองก็ทำเหมือนคนอื่น ไม่ได้ดี กว่าคนอื่นแต่อย่างไร คนแบบนี้มีเยอะในสังคมไทย
- ว่าแต่เขาอิเหนาเป็นเอง. - ผู้ใหญ่ ห้ามเด็กเล่นมือถือเกมส์ออนไลน์มาก บอกว่า เล่นมากไม่ดีทำให่ สายตาเสีย ทำให้เด็กติดเกม แต่ผู้ใหญ่ time line ได้ทุกวี่วัน
- 'ศรีสุวรรณ' เย้ย รัฐว่าแต่เขาอิเหนาเป็นเอง ชี้ร้องสอบทุจริตมากกว่าทุกรัฐบาลที่ผ่านมา โดยเฉพาะคนใกล้ชิดนายกฯ.
- ว่าแต่เขาอิเหนาเป็นเอง : ขยายปมร้อน โดยอรรถยุทธ บุตรศรีภูมิ สำนักข่าวเนชั่น ข่าวสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติจำนวนหนึ่งแต่งตั้งคนใกล้ชิด รวมไปถึง บุตร และ ภรรยา เป็นทีมงานประจำตัว ก็ทำให้ประชาชนเกิดความสงสัยว่าเขาเหล่านี้ต่างจากนักการเมืองตรงไหน
- ว่าแต่เขาอิเหนาเป็นเอง เราคงเคยได้ยินได้ฟังมานานแสนนาน แต่รู้ไหมว่าประโยคนี้สร้างและทำลายเราได้
- ว่าแต่เขาอิเหนาเป็นเอง พูดอะไรมา เข้าตัวหมด พิชัยเอ๋ย ด่าคนโน้นว่าคนนั้นโกง ทั้งๆที่พวกตัวเองก็ขี้โกงใช่ย่อยๆ "พิชัย"ประณาม "โกงคนจน" เห็นแล้วขำ
- ว่าแต่เขาอิเหนาเป็นเอง. นายชูวิทย์ กมลวิศิษฏ์ หัวหน้าพรรครักประเทศไทย ได้โพสต์ข้อความพร้อมภาพประกอบผ่านทางเพจเฟซบุ๊ก ชูวิทย์ I′m No.5
- ‘ไวน์ขวดละแสนกับไมค์ตัวละ 1.4 แสน’ ว่าแต่เขาอิเหนาเป็นเอง ไมค์ ตัวละกว่า 1.4 แสนบาท ชาวบ้านงงกันทั้งประเทศ ว่าไมค์หุ้มด้วยทองหรืออย่างไร ทำไมแพงได้ขนาดนี้ และสุภาพบุรุษนักปกครองอย่าง ม.ล.ปนัดดา ดิศกุล ก็ออกมาแก้ข่าวดังกล่าว ว่าตัวเองไม่ได้จัดซื้อจัดจ้าง เป็นอำนาจของกรมโยธาธิการและผังเมือง ที่สำคัญไมค์ไม่ได้แพง และไม่ฟุ่มเฟือยอย่างที่เข้าใจ
อ้างอิง