รักดีหามจั่ว รักชั่วหามเสา หมายถึงอะไร? สำนวน สุภาษิตไทยที่กล่าวว่า รักดีหามจั่ว รักชั่วหามเสา หมายถึง (สำ) ก. ใฝ่ดีจะมีความสุขความเจริญ ใฝ่ชั่วจะได้รับความลำบาก. อ้างอิงจาก พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔
สำนวน รักดีหามจั่ว รักชั่วหามเสา ใช้ในการเปรียบเปรยถึง คนที่ใฝ่ดีจะมีความสุขความเจริญ ส่วนคนที่ใฝ่ชั่วจะได้รับความลำบาก ยากเข็ญ.
รักดีหามจั่ว รักชั่วหามเสา เป็นคำสอนของคนโบราณในเรื่องการประพฤติปฏิบัติตน รักดีย่อมจะได้ดี ชีวิตเจอแต่สิ่งดี ๆ รัก ชั่วก็ย่อมจะพบเจอแต่สิ่งที่ไม่ดี เพียงแต่ก็ต้องแยกแยะให้ออกว่า สิ่งดีนั้นคืออะไร อย่างบางคนจะมองว่า ความร่ำรวย การ ประสบความสำเร็จนั้นเป็นเรื่องดี แต่ไม่รู้จักแยกแยะว่า ความรวยนั้นมีที่มาอย่างไร แม้จะร่ำรวยเพราะเบียดเบียนคนอื่นก็ยอม รับนับถือ ขอแค่ให้รวยแบบนี้ก็ถือว่าไม่ถูกต้อง หากยึดแนวทางนี้ ก็ย่อมจะทำให้ตัวเองเดือดร้อนในภายหลัง.
ที่มาของสำนวน รักดีหามจั่ว รักชั่วหามเสา คำว่า “ จั่ว ” ในสำนวนนี้ หมายถึงจั่วของบ้านเรือนไทย มีลักษณะเป็นแผงไม้รูปสามเหลี่ยม ใช้ประกบปิดส่วนหัวและส่วนท้ายของหลังคา ซึ่งมีน้ำหนักเบากว่าเสา(เสาบ้านเรือนไทย) ซึ่งเป็นไม้ท่อนยาวใหญ่ และมีน้ำหนักมาก ดังนั้นหามจั่วจึงสบายกว่าหามเสา ดังนั้นจึงนิยมนำเอาสำนวน รักดีหามจั่ว รักชั่วหามเสา มาใช้ในการเปรียบเทียบถึงคนที่ใฝ่ดีจะมีความสุขความเจริญ ส่วนคนที่ใฝ่ชั่วจะได้รับความลำบาก นั่นเอง
- รัก หมายถึง ก. มีใจผูกพันด้วยความห่วงใย เช่น พ่อแม่รักลูก รักชาติ รักชื่อเสียง, มีใจผูกพันด้วยความเสน่หา, มีใจผูกพันฉันชู้สาว, เช่น ชายรักหญิง, ชอบ เช่น รักสนุก รักสงบ.
- ดี หมายถึง (๑) ว. มีลักษณะที่เป็นไปในทางที่ต้องการ น่าปรารถนา น่าพอใจ ใช้ในความหมายที่ตรงข้ามกับลักษณะบางอย่างแล้วแต่กรณี คือ ตรงข้ามกับชั่ว เช่น คนดี ความดี, ตรงข้ามกับร้าย เช่น โชคดี เคราะห์ดี
- หาม หมายถึง ก. เอาสิ่งใดสิ่งหนึ่งห้อยกลางไม้หรือวางบนเปลเป็นต้น แล้วช่วยกันหิ้วหรือยกไป, ช่วยกันยกหัวและท้ายพาไป.
- จั่ว หมายถึง น. เครื่องบนแห่งเรือนที่ปิดด้านสกัดหลังคาสำหรับกันลมและแดดฝน มีรูปเป็นสามเหลี่ยม, หน้าจั่ว ก็ว่า.
- ชั่ว หมายถึง ว. เลว, ทราม, ร้าย, ไม่ดีเพราะจงใจฝ่าฝืนศีลธรรมหรือจารีตประเพณีเป็นต้น เช่น คนชั่ว.
- เสา หมายถึง น. ท่อนไม้สำหรับใช้เป็นหลักหรือเป็นเครื่องรองรับสิ่งอื่นมีเรือนเป็นต้น เช่น เสาเรือน เสาโทรเลข, เรียกสิ่งอื่น ๆ ที่ใช้ในลักษณะเช่นนั้น.
ตัวอย่างการใช้งาน สำนวน รักดีหามจั่ว รักชั่วหามเสา ในประโยค
1. เขาเป็นเด็กดีตั้งใจเรียน โตมาตอนนี้ก็ได้เป็นหมอที่เก่ง มีความสามารถ ต่างกับพี่ชายจริงๆ ที่ตอนเด็กๆ เอาแต่เที่ยวเล่น หนีเรียน สุดท้ายก็เรียนไม่จบ ปัจจุบันเลยต้องเป็นกรรมกรแบกหาม เหมือนที่เขาว่ารักดีหามจั่ว รักชั่วหามเสาแท้ๆ
2. สำนวน รักดีหามจั่ว รักชั่วหามเสา เป็นสำนวนหมายความว่า ผู้ที่ใฝ่ดีหมั่นศึกษาเล่าเรียนก็จะมีความรู้ ได้ทำงานตำแหน่งสูงและมีความสุขความเจริญ ส่วนผู้ที่เกียจคร้านจะต้องทำงานหนัก ได้รับความลำบากกาย เช่น เขาเป็นเด็กดี ขยันเรียน ตอนนี้ได้เป็นถึงนายธนาคาร ต่างกับพี่ชายเอาแต่หนีเรียน เลยต้องมากรรมกรแบกหาม รักดีหามจั่ว รักชั่วหามเสาแท้ ๆ
3. คุณตาสอนฉันเสมอว่าให้ตั้งใจศึกษาเล่าเรียน เพราะในอนาคตจะได้สบาย เหมือนสำนวนไทยที่ว่า “ รักดีหามจั่วรักชั่วหามเสา “
4. คนเรานะทำดีได้ดีทำชั่วได้ชั่วนะลูก อย่างที่โบราณท่านว่าไว้ว่ารักดีหามจั่วรักชั่วหามเสานั่นแหละ
5. ดูลูกชายนักการเมืองคนนั้นไว้เป็นตัวอย่างนะลูก เวลาพ่อมีอำนาจก็กร่างไปทั่ว ทำแต่เรื่องเลว ๆ ไม่ยอมทำความดี เวลานี้พ่อตกอับ ลูกเลยลำบากไปด้วย นี่แหละที่เขาว่าไว้ว่ารักดีหามจั่วรักชั่วหามเสา ลูกคนอื่นที่เขาทำดี ตั้งใจเรียน ก็เห็นได้ดีกันหมด
6. อยากสบายในวันหน้าก็ตั้งใจเรียนนะหลาน จบมาก็ให้ขยันทำงานทำการ คำว่ารักดีหามจั่วรักชั่วหามเสานั้น คนโบราณสอนจากประสบการณ์ทั้งนั้น เชื่อเอาไว้เป็นดีที่สุด.