สำนวน กินตามน้ำนั้นมักใช้ในการ เปรียบเปรยถึง การรับของสมนาคุณ หรือภาษาชาวบ้านเรียกว่า ใต้โต๊ะนั่นแหละ อาจจะเป็น สิ่งของ นาฬิกาหรู หรือ เงินก็ได้ ซึ่งมักใช้กับเจ้าหน้าที่รัฐที่ชอบรับสินบนด้วยวิธีต่างๆเพื่อช่วยวิ่งเต้น หรืออำนวยความสะดวก หรือที่เรียกว่า ลอบบี้ ให้ได้อย่างใดอย่างหนึ่งแลกกับผลประโยชน์ของผู้ให้ ซึ่งสามารถพบได้ในหน่วยงานรัฐทุกแห่งในประเทศไทย การกระทำแบบนี้ สำหรับเจ้าหน้าที่ของรัฐหรือ ข้าราชการถือว่าผิดกฎหมายและมีโทษร้ายแรงถึงขั้นไล่ออกถ้ามีคนรู้เห็น หรือขัดผลประโยชน์ไปแจ้งว่ารับสินบน แต่ถ้าไม่มีใครไปแจ้งก็ไม่มีใครสามารถดำเนินการอะไรได้
การทุจริตแบบนี้อยู่คู่สังคมไทยมาเนิ่นนานและไม่มีทีท่าว่าจะสามารถแก้ไขได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสภาวะผู้นำที่มาจากการรัฐประหารที่มักจะเอื้อพวกพ้องและยอมทำทุกวิถีทาง เพื่อที่จะรักษาอำนาจของตนเองให้อยู่ได้นาน ๆ มีแต่ปัญหาคอร์รัปชั่น เต็มบ้านเมือง
- กิน หมายถึง ก. เคี้ยว เช่น กินหมาก, เคี้ยวกลืน เช่น กินข้าว, ดื่ม เช่น กินนํ้า, ทำให้ล่วงลำคอลงไปสู่กระเพาะ
- ตาม หมายถึง ก. ไปหรือมาข้างหลังหรือภายหลังโดยลำดับของสิ่งหรือเหตุการณ์ที่มีมาก่อน เช่น ตามเขาไป แล้วจึงค่อยตามมา ตามเหตุการณ์
- น้ำ หมายถึง น. สารประกอบซึ่งมีองค์ประกอบเป็นธาตุไฮโดรเจนและออกซิเจนในอัตราส่วน ๑ : ๘ โดยนํ้าหนัก เมื่อบริสุทธิ์มีลักษณะเป็นของเหลว ใส ไม่มีสี กลิ่น รส มีประโยชน์มาก เช่นใช้ดื่ม ชำระล้างสิ่งสกปรก, โบราณถือว่าเป็น ธาตุ ๑ ในธาตุ ๔ คือ ดิน นํ้า ไฟ ลม, ใช้เรียกสิ่งอื่นที่มีลักษณะเป็นนํ้าหรือเหลวเหมือนนํ้า เช่น นํ้าตา นํ้าปลา นํ้าส้ม
ตัวอย่างการใช้งานสำนวน กินตามน้ำ ในประโยค
1. นักวิชาการ จากรั้วจุฬาฯ เผย "ปัญหาคอรัปชั่น-กินตามน้ำ"ทำราคาหวยพุ่ง แนะจัดการกับยี่ปั๊วรายใหญ่.2. ปัจจุบันคนไทยมีทัศนคติที่มองกว่าการกินตามน้ำ เป็นเรื่องปกติ ไม่ผิด ไม่ได้ทุจริต แต่จริงๆแล้วก็คือการติดสินบนนี่เอง ต่างคนต่างได้ประโยชน์
3. คุณทำงานอยู่ที่นี่ก็ต้องกินตามน้ำแบบนี้แหละ ถ้าคนอื่นเขาทำกันแต่คุณไม่ทำ แถมยังจะเปิดโปงระวังคุณจะอยู่ไม่ได้นะ
4. กินตามน้ำ เป็นสำนวนไทย หมายถึง รับของสมนาคุณที่เขาเอามาให้โดยไม่ได้เรียกร้อง หลายคนบอกว่า ไม่ผิด ไม่เป็นการฉ้อราษฎร์บังหลวง เพราะไม่ได้ตั้งใจกิน มันลอยตามน้ำมา
5. วลี "กินตามน้ำ"เกลื่อนสังคมไทย เมื่อเอแบคโพล ระบุคนทุกกลุ่มตั้งแต่เด็กจนถึงผู้ใหญ่ทั้งแม่บ้าน พ่อค้า พนักงานเอกชน ข้าราชการ ยอมรับได้กับการทุจริต
6. การกินตามน้ำนี่ยังไง. ก็ตัวอย่างเช่น ของที่จะจัดซื้อเนี่ย ของค่ายนี้เขาดีอยู่แล้ว อยากได้อยากได้ อยากได้ของดีของจ้าวนี้แหละ แต่ว่า ทำยังไงจะได้
7. เพื่อนผู้เขียนทำท่าสิ้นหวังมากว่าข้าราชการระดับนี้แล้วยังไม่เห็นพิษภัยของ "การกินตามน้ำ" โดยมองว่าเป็นเรื่องเล็กๆ แล้วเมื่อไรจะแก้ไขการฉ้อราษฎร์บังหลวงได้
8. ข้าราชการที่ทุจริตคิดมิชอบ จะกินตามน้ำก็ดี หรือกินทวนน้ำก็ดี ถือว่าทรยศ คดโกง ต่อบ้านเมือง แม้จะพ้นผิด จากระบบราชการ แต่ก็ไม่ผิดไปจาก กฎแห่งกรรม กรรมจะส่งผล ให้เห็น
9. การกินตามน้ำ “วัดครึ่ง กรรมการครึ่ง” นี่คือคำพูดซึ่งเป็นที่รู้กันว่าหมายถึงการแบ่งผลประโยช์ระหว่างวัดกับกรรมการจัดงาน เพื่อหาเงินเข้าวัดในรูปแบบต่างๆ เช่น วัดจัดงานฝังลูกนิมิต และกรรมการจัดงานได้จัดหาวัตถุมงคล เช่น พระเครื่องมาให้ทางวัดจัดจำหน่าย และนำเงินที่ได้บำรุงวัดแต่ต้องหักค่าใช้จ่ายในการจัดทำหรือจัดหาวัตถุมงคลเหล่านี้ นั่นหมายถึงว่าค่าใช้จ่ายส่วนหนึ่งก็คือรายได้ของกรรมการผู้จัดหารวมอยู่ด้วย
