สำนวน ยกหางตัวเองนั้นใช้ในการเปรียบเปรยคนที่มีนิสัยชอบชื่นชมตัวเองให้คนอื่นฟัง ยกตนว่าตัวเองนั้นเป็นคนเก่งอย่างนั้นอน่างนี้ ดีอย่างนั้นอย่างนี้ ทำอะไรได้เก่งกาจ บรรยายสรรพคุณต่างๆให้คนอื่นฟังโดยไม่ได้รู้สึกละอายใจ หรือรู้สึกอะไรเลย คนประเภทนี้เป็นคนที่หลงตัวเองคิดว่าตนเองเก่งอยู่คนเดียว และพยายามที่จะข่มคนอื่นด้วยการอ้างว่าตนเองดี และเก่ง ฉลาดกว่าคนอื่น คนอื่นฉลาดไม่เท่าทัน แต่โดยความจริงแล้ว คนเรามักที่จะอวดในสิ่งที่ตนเองไม่มี ดังนั้นการทำความดี หรือความเก่งและความฉลาด ถ้าเป็นคนเก่นคนฉลาดจริงเขาจะไม่ไปยกตนเองว่าเก่ง ว่าฉลาด คนเก่งจะเก็บเอาความฉลาดเอาไว้ใช้ให้เกิดประโยชน์ ไม่ใช่เอาไว้อวดคนอื่น หรือเอาไว้ดูถูกคนอื่น
ที่มาของสำนวน ยกหางตัวเอง ใช้อธิบายถึงคนที่ชอบโอ้อวดว่าตนเองเก่งตนเองดี ซึ่งเปรียบเหมือนสุนัขที่เวลา อุจจาระจะยกหางตัวเองขึ้นโดยที่ไม่ต้องให้ใครช่วย ซึ่งเป็นลักษณะนิสัยปกติของสุนัข แต่ว่าการนำมาเปรียบเทียบกับคนนั้นเป็นเรื่องที่น่าละอาย และแสดงให้เห็นว่าคนมองพฤติกรรมดังกล่าวในแง่ลบ
- ยก หมายถึง ก. เอาขึ้นให้สูงจากที่เดิมทั้งโดยตรงและโดยปริยาย
- หาง หมายถึง น. ส่วนที่ยื่นออกจากส่วนท้ายแห่งลำตัวสัตว์, ขนสัตว์จำพวกนก เช่น กา ไก่ ที่ยื่นยาวออกทางก้น
- ตัวเอง หมายถึง (ปาก) น. สรรพนามบุรุษที่ ๑ และบุรุษที่ ๒.
ตัวอย่างการใช้งานสำนวนไทยที่กล่าวว่า ยกหางตัวเองในประโยค
1. ถึงผมจะเรียนจบด้านการออกแบบมาโดยเฉพาะ แต่ก็ไม่อยาก “ ยกหางตัวเอง ” เพราะทราบดีว่าตนเองยังขาดประสบการณ์อีกมาก2. ประยุทธ ชอบพูดยกหางตัวเองว่าเป็นคนเก่ง ฉลาดและ ดีกว่าคนอื่น แต่ความจริงตรงกันข้าม
3. เขาก็เพิ่งเข้ามาลงมือทำงานด้านนี้ได้ไม่นาน แต่คิดว่าตัวเองอาวุโสกว่าก็เลยยกหางตัวเอง คิดว่ามีวิชาความรู้มากกว่า เก่งกาจกว่าคนอื่น
4. ถึงผมจะเรียนจบด้านการออกแบบมาโดยเฉพาะ แต่ก็ไม่อยากยกหางตัวเอง เพราะรู้ตัวว่ายังขาดประสบการณ์อีกมาก
5. การเมือง - เดือดแทน คสช.! สามมิตรเหน็บลงพื้นที่'ทหาร'ดูแลปกติ แล้วยกหางตัวเองว่าสนับสนุนประชาธิปไตย เหน็บอย่าผูกขาดความศรัทธาของประชาชน แล้วสร้างความเกลียดชังให้อีกฝ่าย.
6. ยกหางตัวเอง เข้าใจว่าช่วงนี้เป็นช่วงที่น้อง ๆ ทนายฝึดหัดที่สอบตั๋วทนายภาคทฤษฎีผ่านแล้ว กำลังหาสำนักงานทนายความสังกัดเพื่อฝึกทนายภาคปฏิบัติ 6 เดือน
7. หยุดพักกับการเมืองด้วยการมาวิเคราะห์สังคมสามานย์ที่ผู้คนจำนวนหนึ่งเขยิบฐานะตนเป็นชนชั้นสูงได้ด้วยการยกหางตัวเองและการเลียแข้งเลียขาของสมุน
8. คนที่เรียกตัวเองว่าดอกเตอร์นั้น แสดงว่าเขาอยากยกหางตัวเอง เบื้องต้นเราก็ควรอนุโมทนาว่าเขาอุตสาหะร่ำเรียนมา เราจะได้สบายใจ ผมรู้จักอาจารย์อยู่คนหนึ่ง.
9. พูดยกหางตัวเองเกือบครึ่ง ชม. เพื่อสรุปว่าควรมี สว.ลากตั้ง จม. 40 คนที่อเมริกาที่เขียนถึงมัน ยังเอามาอ่านเพื่ออ้างอิง ฟังแล้ว โค-รต เอียน เลยครับ ถ้าหลงตัวเองได้.
10. ที่ว่า เพิ่ง ยกหางตัวเอง ซะสวยหรูว่า ทำธุรกิจแบบมีธรรมาภิบาลมาตลอด หากใครมากล่าวหาเจอฟ้อง. พฤติกรรม บิ๊กบจ. ที่ออกมาจึงไม่ต่างจาก “วัวสันหลังหวะ”.
11. เจ็บใจ อาการเป็นพิษของจิตใจที่ลามมาจากหาง เวลามีใครมาเหยียบมัน วิธีแก้ ตัดหางทิ้งซะ อย่ายกหางตัวเอง: ละอายใจ อาการใฝ่ดีของจิตใจ ที่ออกมาชี้หน้าด่าเรา ข้อแนะนำ
12. ยกหางตัวเอง. ยกตนเองว่าดีว่าเก่ง. สุนัขคอยยกตั้ง, ชูหาง เห็นแล. ชูท่าทีทำทาง, เก่งกล้า. ชนใดเด่นดีวาง, สงบย่อม ดีนา. ประกาศกูเลิศหล้า, เปรียบได้เดียรัจฉาน.
อ้างอิงข้อมูล : พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔