สำนวน สุกเอาเผากิน ใช้ในการเปรียบเปรยถึงคนที่มักง่าย มักทำอะรไม่เรียบร้อย ให้เสร็จไปวันหนึ่งโดยที่ไม่สนใจถึงคุณภาพ และประสิทธิภาพ ทำพอให้งานดังกล่าวพ้นๆตัวไป คนแบบนี้เป็นคนที่ไม่มีความรับผิดชอบ หรือไม่เหมาะกับงานบางอย่างที่ต้องการความละเอียดในการทำงาน คนที่ทำงานแบบสุกเอาเผากินนั้น ทำให้ความก้าวหน้าในชีวิตไม่มี เพราะว่าไม่มีใครต้องการคนที่ทำงานไม่เรียบร้อย หรือทำงานแบบสุกเอาเผากินมาทำงานด้วย
การทำอะไรทำลวกๆ แบบ สุกเอาเผากิน ไม่ละเอียดขาดความประณีตพิถีพิถัน ทำเพียงเพื่อหวังให้งานนั้นเสร็จและผ่านไปโดยเร็ว โดยไม่ได้คำนึงผลที่ออกมาว่าจะดีหรือไม่ดีเพียงใด ซึ่งบางครั้งอาจจะทำให้เกิดความเสียหายอย่างใหญ่หลวงในตามมาภายหลังได้
สุกเอาเผากิน มีที่มาจากการทำอาหารแบบลวกๆ มักง่าย ไม่ได้สนใจมากนัก การนำอาหารมาเผาหรือย่างพอสุกบ้าง ไม่สุกบ้างก็กิน ไหม้บ้างก็กิน ซึ่งเป็นการกระทำตามแบบวิถีคนขี้เกียจ มักง่าย ไม่ได้พิถีพิถันในการทำอาหาร นี่จึงเป็นที่มาของสำนวนไทยที่ว่า สุกเอาเผากิน
- สุก หมายถึง ก. พ้นจากห่าม เช่น ผลไม้สุก, เปลี่ยนสภาพจากดิบด้วยกรรมวิธีต่าง ๆ อย่างต้ม ผัด ย่าง เป็นต้น เช่น ต้มไก่สุกแล้ว ย่างเนื้อให้สุก, ถึงระยะที่ได้ที่หรือแก่จัดแล้ว เช่น ข้าวในนาสุกเกี่ยวได้แล้ว ฝีสุกจนแตก ต้อสุกผ่าได้แล้ว, โดยปริยายหมายถึงอาการที่คล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น ร้อนจนเนื้อตัวจะสุกแล้ว ถูกเขาต้มจนสุก, เรียกชายที่บวชเป็นพระภิกษุและสึกแล้ว ว่า คนสุก
- เอา หมายถึง ก. รับไว้ เช่น เขาให้ก็เอา
- เผา หมายถึง ก. ทำให้ร้อนให้สุกหรือให้ไหม้เป็นต้นด้วยไฟ เช่น เผาเหล็ก เผากล้วย เผาป่า, โดยปริยายหมายความว่า ทำให้ร้อน เช่น แดดเผา, ทำให้เร่าร้อน เช่น กิเลสเผา, ทำให้หมดไป เช่น เผากิเลส.
- กิน หมายถึง ก. เคี้ยว เช่น กินหมาก, เคี้ยวกลืน เช่น กินข้าว, ดื่ม เช่น กินนํ้า, ทำให้ล่วงลำคอลงไปสู่กระเพาะ
ตัวอย่างการใช้งาน สำนวนไทยที่กล่าวว่า สุกเอาเผากิน ในประโยค
1. เดิม "สุกเอาเผากิน" คือ "การทำลวกๆ ชุ่ยๆ ทำพอเสร็จไปคราวๆ หนึ่ง" ซึ่งเป็นนิสัยที่ไม่ดีอยู่แล้ว นักเรียนนักศึกษาไทยเรียนรู้กันแบบ "สุกเอาเผากิน" มานานแล้ว เรียกว่าทำงานพอส่งครูให้ได้คะแนนเท่านั้นเอง ไม่ได้สนใจถึงประโยชน์ในการเรียนรู้ว่าตนเองจะได้ความรู้อะไรจากการทำงานบ้าง2. ประยุทธ ฉันไม่ชอบการทำงานแบบสุกเอาเผากินของบริษัทนี้เลย
3. นี่คุณประยุทธ งานที่คุณนำเสนอผมนะ มันสุกเอาเผากินเหลือเกิน ไม่มีความเรียบร้อยเอาเสียเลย
4. นี่สุริยะ งานฝีมือที่ลูกเพิ่งทำเสร็จนะ มันสุกเอาเผากินมาก คุณครูคงไม่พอใจและคะแนนคงออกมาไม่ดี
5. นี่เพื่อน เจ้านายไม่น่าจะพอใจกับงานนี้ที่อสุกเอาเผากินของนายนะ
6. ฉันไม่ชอบวิธีการแบบสุกเอาเผากินที่เขาเอามาใช้ในการทำงานเลย.
7. สนช.อย่าเร่งออกกฎหมายแบบ'สุกเอาเผากิน'จนมีปัญหาเหมือน พ.ร.บ. ... รอบคอบ ไม่ใช่เร่งรีบออกกฎหมายเพื่อจะสร้างผลงาน จนลืมดูถึงผลกระทบที่จะตามมา.
8. พ.ร.บ.งบประมาณรายจ่ายประจำปี 2563 ว่า สองวันที่ผ่านมา อภิปราย. เพราะงบประมาณ 3.22 ล้านล้าน ถูกเป็นเงินจำนวนมหาศาลไม่ควรทำกันลักษณะสุกเอาเผากิน.
9. แรงงานต่างด้าว “สุกเอาเผากิน” เพราะกลัวฝรั่ง ... สาเหตุที่ประเทศไทยมีแรงงาน ต่างด้าวมาก ก็เพราะความต้องการแรงงานมาก
10. คุณพงษ์พัฒนนั้นไม่มีหรอกที่จะทำผลงานออกมาแบบสุกเอาเผากิน แต่นาคี ๒ ก็หาใช่หนังที่โดดเด่นอะไรเป็นพิเศษ โดยเฉพาะ "พล็อตเรื่อง".. ออกจะพื้นๆ เชยๆ