เปรียบเปรยถึง คนเลี้ยงช้าง หรือควาญช้างที่มีกล้วยที่ใช้สำหรับเป็นอาหารสำหรับช้าง แต่ไม่ยอมป้อนให้ช้างกิน กลับเอากล้วยนั้นไปขาย หรือเอาไปขายให้คนที่สงสารช้าง ซื้อเพื่อป้อนอาหารช้างนั้นซะเอง จึงเป็นที่มาของคำว่า “เลี้ยงช้างกินขี้ช้าง” ซึ่งความหมายโดยตรงหมายถึง พยายามที่จะแสวงหาผลประโยชน์ทุกวิถีทางโดยมิชอบเพื่อที่จะให้ได้ประโยชน์หรือกำไรจากหน้าที่ที่ทำอยู่ ซึ่งเป็นการกระทำที่ผิดกฎหมาย และศีลธรรม การคอร์รัปชันเพื่อที่จะหาประโยชน์เข้าพรรคพวกตัวเอง หรือพวกพ้องโดยการนำเอาสิ่งที่หามาได้มาแบ่งปันกับ ซึ่งเป็นสิ่งที่ยอมรับไม่ได้ในปัจจุบัน การโกงทุกช่องทาง และแม้แต่โกงเพียงบาทเดียวก็ถือว่ามีความผิด และการที่จะบังคับใช้นั้นก็สมควรที่จะบังคับใช้อย่างเท่าเทียม โดยที่ไม่มีการเลือกปฏิบัติ ซึ่งจะทำให้เกิดข้อครหาว่าหลายมาตรฐาน สองมาตรฐานลงโทษแต่ฝ่ายตรงข้าม แต่ละเว้นพรรคพวกของตนเองนั่นกลับทำให้หน่วยงานที่ทำหน้าที่ในการตรวจสอบปัญหาการทุจริตนั้นหมดความน่าเชื่อถือ
- เลี้ยง หมายถึง ก. ดูแล, เอาใจใส่, บำรุง, เช่น เลี้ยงกล้วยไม้, ปรนปรือด้วยอาหารการกินเป็นต้น เช่น เลี้ยงสัตว์ เลี้ยงลูก, เลี้ยงดู ก็ว่า
- ช้าง หมายถึง น. ชื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม เป็นสัตว์บกที่ใหญ่ที่สุด ในวงศ์ Elephantidae ผิวหนังหนา สีดำหรือดำอมเทา รับสัมผัสได้ไว ขนสีดำ จมูกยื่นยาวเรียกว่า งวง ปลายงวงมีจะงอยสำหรับจับสิ่งของ ขมับทั้ง ๒ ข้างมีรูเปิดของต่อมน้ำมัน จะมีน้ำมันไหลออกมาเมื่อถึงวัย ขาใหญ่เป็นลำ กินพืช มี ๒ ชนิด คือ ช้างเอเชียและช้างแอฟริกา.
- กิน หมายถึง ก. รับเอา เช่น กินสินบน, หารายได้โดยไม่สุจริต เช่น กินจอบกินเสียม
- ขี้ หมายถึง ก. ถ่ายกากอาหารออกทางทวารหนัก, ถ่ายอุจจาระ, ราชาศัพท์ว่า ลงพระบังคนหนัก.
ตัวอย่างการใช้งานสำนวน เลี้ยงช้าง กินขี้ช้าง
- เขาขายข้อมูลสินค้าใหม่ของบริษัทให้กับคู่แข่งเพราะได้เงินตอบแทนเข้ากระเป๋าตัวเองเป็นจำนวนมาก เพราะเขาเลี้ยงช้างกินขี้ช้างแบบนี้บริษัทเราถึงไม่มีวันชนะคู่แข่งได้เลย
- เจ้านายไว้ใจมอบหมายหน้าที่ให้คุณควบคุมดูแลการจัดซื้อสินค้าทั้งหมด แต่คุณกลับทุจริตโดยปลอมจำนวนเงินในการสั่งซื้อสินค้าและนำส่วนต่างเข้าตัวเอง เลี้ยงกินขี้ช้างแบบนี้คงไม่มีวันเจริญหรอก
- มีตัวอย่างที่ดีในหลายโรงเรียนที่ผมไปเห็นมา ผู้บริหารโรงเรียนบางแห่งให้ความสำคัญกับโครงการอาหารกลางวันมาก ถึงขนาดลงทุนเลี้ยงปลา เลี้ยงไก่และทำแปลงผักสวนครัว หมุนเวียนสำหรับนำมาเป็นวัตถุดิบทำอาหารกลางวันให้นักเรียน เจอโรงเรียนแบบนี้ก็น่าชื่นใจ แต่มีอีกไม่น้อยที่ผู้บริหารและผู้เกี่ยวข้องมักมีพฤติกรรมแบบ “เลี้ยงช้างก็กินขี้ช้าง” นาน ๆ ทีเราจะเห็นขี้ช้างมันสำแดงอาการ ดังกรณีผู้อำนวยการในโรงเรียนดังที่เป็นข่าวอยู่ในขณะนี้
- พวกเจ้าหน้าที่รัฐบางกลุ่ม พยายามโกงกินเงินชาติด้วยการออกมาตรการบางอย่างเพื่อเอื้อนายทุนของตัวเองทุกวิถีทาง พฤติกรรมแบบ “เลี้ยงช้างก็กินขี้ช้าง” แบบนี้น่าจะติดคุกเสียให้เข็ด
- ตำรวจจราจรเลวบางคนนั้นเรียกรับสินบนจากผู้ใช้รถบนท้องถนน ด้วยการยัดข้อหาต่างๆเพื่อแลกกับเงินหลักร้อยเพื่อที่จะช่วยให้รอดพ้นคดี พวกนี้เป็นตำรวจเลยวเพียง 1 เปอร์เซ็นต์ที่ประชาชนต้องเจอ “เลี้ยงช้างก็กินขี้ช้าง” แบบนี้ควรโดนไล่ออกจากราชการ
- ทหารเลวที่นำเอาทหารเกณฑ์ไปเป็นคนรับใช้ที่บ้านนั้นเรียกได้ว่าไม่เหมาะสม เพราะว่าหน้าที่ของทหารเกณฑ์คือไปฝึกรบเพื่อช่วยชาติไม่ใช่ไปเป็นขี้ข้านายทหาร พวกทหาร ที่ “เลี้ยงช้างก็กินขี้ช้าง” แบบนี้ต้องจับถอดยศ คืนเครื่องราชแล้วจับเข้าวังทวีวัฒนาให้หมด
